Zapraszam do lektury wywiadu dotyczącego mojej nowej książki 

Zarządzanie karierą w świecie VUCA – Wprowadzenie:

Dziś rozmawiamy z Agnieszką Piątkowską, międzynarodowym ekspertem ds. rekrutacji oraz partnerem w firmie Big Fish, międzynarodowej firmie rekrutacyjno-szkoleniowej specjalizującej się w obszarze zakupów i łańcucha dostaw. Agnieszka posiada ponad 20-letnie doświadczenie w rekrutacji kadry średniego i wyższego szczebla dla globalnych organizacji. Jest również autorką kilku książek, m.in. „Zarządzanie karierą w zakupach”, „Lider w świecie VUCA” oraz „Zarządzanie karierą w świecie VUCA”. Wykłada na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu oraz Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. Aktywnie działa jako doradca kariery i coach dla wyższej kadry menedżerskiej. Ukończyła m.in. Akademię Leona Koźmińskiego, Bradford University, Szkołę Główną Handlową oraz Uniwersytet SWPS.

1. Dla niektórych akronim VUCA jest dobrze znany, dla innych nieintuicyjny. Możesz o nim opowiedzieć, aby każdy z naszych widzów wiedział o czym rozmawiamy?

Tak, oczywiście. Termin ten został zdefiniowany w latach 90tych w środowisku wojskowym U.S. Army War College na określenie sytuacji, jaka powstała po zakończeniu Zimnej Wojny. VUCA Określał ówczesną rzeczywistość, w której liderzy musieli podejmować decyzje charakteryzującą się:

V - Volatility – zmiennością, ulotnością (nic nie jest pewne)

U - Uncertainty – niepewnością (przyszłość jest nieznana i trudna do przewidzenia)

C - Complexity – złożonością (nic nie jest tak proste jak się wydaje)

A - Ambiguity – niejednoznacznością (nie wiemy tego co powinniśmy wiedzieć)

Krótko mówiąc w świecie VUCA wszystko może się zdażyć – nic nie jest pewne, trudno na podstawie przeszłości wnioskować o przyszłości trudno jest cokolwiek przewidzieć a to czy sprawy potoczą się dobrze czy źle i w którym kierunku się potoczą nie jest ani jasne ani pewne.

Pojęcie VUCA zostało ukute już w latach 80-tych - świecie bez komórek, social mediów i krypto walut. Czy jego założenia nie zestarzały się na przestrzeni czasu jak gadżety Jamesa Bonda w filmach z Rogerem Moorem.

Wręcz przeciwnie, zjawisko VUCA przeżywa swój renesans. Wystarczy przypomnieć takie wydarzenia jak Brexit, pandemia, wojna na Ukrainie czy obecny konflikt w strefie Gazy – to niemal czysta manifestacja VUCA. Mam na myśli, że dla przeciętnego obywatela, który nie zajmuje się analizami geopolitycznymi (jak w przypadku Brexitu i wojny na Ukrainie) czy zdrowiem publicznym i globalnym szacowaniem ryzyka (jak w przypadku pandemii), te wydarzenia są przykładami życia w świecie VUCA.

Uznając VUCA jako opis naszej rzeczywistości, uważam, że warto poważnie podejść do planowania własnej kariery.

Dlaczego samoświadomość jest tak ważna w przypadku zarządzania karierą? Tyle słyszy się o tym, że jak ktoś się uprze to może góry przenosić.

Oczywiście pozytywne nastawienie i wiara we własne możliwości są ważne, ale nie są jedynymi czynnikami decydującymi o naszym sukcesie czy porażce. Zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje, takie jak złość, można przekształcić w działanie. Kluczowe jest, aby tej energii nie zmarnować i wykorzystać ją do działań, które przyniosą oczekiwane rezultaty.

Dlatego w mojej książce zachęcam do bardziej przemyślanego podejścia. Jako headhunter i coach kariery, na co dzień pracuję z wieloma kandydatami oraz osobami pragnącymi samodzielnie kształtować swoją ścieżkę zawodową. Często okazuje się, że ich dotychczasowe kariery były albo podporządkowane organizacjom, w których pracowali, albo rozwijały się przypadkowo – czasami z pozytywnymi, a czasami z negatywnymi efektami. Wiele osób doświadcza, że ich życie zawodowe nie było intencjonalnie zaplanowane ani realizowane. Oczywiście można zdać się na los lub szczęście, ale uważam, że warto zaplanować tak istotny element jak nasza kariera zawodowa. Mamy jedno życie, i jak powiedział klasyk, „nikt nie powinien porzucać nadziei na poprawę losu”, jednocześnie „nikt nie otrzymał tyle boskiej łaski, by być pewnym jutra”.

Moim zdaniem, efektywne zarządzanie karierą wymaga zwiększenia samoświadomości, czyli lepszego wglądu w nasze kompetencje – umiejętności, wiedzę, postawy i doświadczenia zawodowe. To jest punkt wyjścia. Aby nasza analiza była bardziej kompletna, musimy również przyjrzeć się rynkowi pracy i sprawdzić, co oferuje w kontekście naszych kompetencji. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli wykonujemy tę analizę po raz pierwszy i nie powtarzamy jej regularnie, to uzyskany obraz rynku będzie aktualny tylko w danym momencie, ponieważ rynek również się zmienia. Nazywam to „testem rzeczywistości”.

Pracując z klientami indywidualnymi, często analizujemy ich kompetencje i możliwości rynkowe, a następnie budujemy plan kariery na przyszłość. Moi klienci weryfikują ten plan w miarę wzrostu własnych kompetencji lub zmieniających się potrzeb związanych z karierą zawodową. Dobry plan opiera się przede wszystkim na naszej indywidualnej wizji kariery.

Czasy pracy u jednego pracodawcy aż do emerytury poza wyjątkowymi przypadkami już minęły. Jak w takim razie zacząć świadomie zarządzać swoją karierą zamiast zdawać się na przypadek, że ktoś się na mnie pozna?

Czasy, gdy pracowało się u jednego pracodawcy aż do emerytury, poza nielicznymi wyjątkami, już minęły. Jak zatem zacząć świadomie zarządzać swoją karierą zamiast polegać na przypadkowym odkryciu naszych talentów przez innych?

Oczywiście przypadek i szczęście odgrywają rolę, ale mamy na nie ograniczony wpływ, poza budowaniem sieci kontaktów i otwartością na różne nadarzające się propozycje. Jestem zwolenniczką świadomego planowania i kształtowania własnej kariery. Niestety niewiele osób zwraca na to uwagę, a najczęściej refleksja nad karierą pojawia się zbyt późno, zazwyczaj w trudnych momentach, takich jak utrata pracy. Doceniam osoby, które kontaktują się ze mną, ponieważ znudziła im się obecna praca i chcą coś zmienić – to są zdecydowanie bardziej pozytywne momenty.

Zarządzanie własną karierą warto rozpocząć od samoświadomości, czyli analizy własnych kompetencji oraz mocnych i słabych stron. Następnie warto sprawdzić, czy nasze umiejętności są aktualne względem wymagań rynku. Jeśli konieczne jest ich rozwinięcie lub zaktualizowanie, warto przygotować plan edukacyjny. Analiza może również wskazać, że przy naszym kapitale kompetencyjnym jesteśmy gotowi na wyższe stanowiska niż obecnie zajmujemy.

Warto też przyjrzeć się naszym oczekiwaniom względem przyszłych ról zawodowych – zastanowić się, jakie role byłyby dla nas interesujące i zidentyfikować brakujące kompetencje do ich objęcia. Taka analiza luk kompetencyjnych powinna również zakończyć się planem edukacyjnym.

Mając pełniejszą świadomość, możemy uzupełniać luki kompetencyjne z pomocą obecnego pracodawcy lub samodzielnie, a następnie planować kolejne zmiany zawodowe. Mogą one mieć miejsce zarówno u obecnego pracodawcy, jeśli pojawi się taka możliwość, jak i poza nim.

Zmiana pracy wiąże się z ryzykiem - u obecnego pracodawcy wiem, na czym stoję, a u nowego różnie może być. Na co zwrócić uwagę przed poszukiwaniem alternatywnego zatrudnienia?

Zmiana pracy zawsze wiąże się z pewnym poziomem ryzyka.

Warto zatem zebrać następujące informacje: kto będzie naszym pracodawcą, jaka będzie treść naszej pracy, za co będziemy rozliczani i jaka panuje w tej organizacji kultura oraz jaki jest poziom fluktuacji. Warto również zastanowić się nad tym co nowa praca nam daje w kontekście szerszym niż tylko zmiana stanowiska. Dobrze byłoby zastanowić się co nowa praca nam da w o kontekście rozwoju kompetencji i na jakie kolejne stanowisko będziemy mogli się ubiegać.

W większości przypadków okazuje się, że zmiana pracy to bardzo dobry kierunek i nawet jeśli kolejny pracodawca nie będzie tym najlepszym to może okazać się że kolejny może być tym najlepszym na dłuższy czas. Proponuję zmianę podejścia i nabrania większej lekkości w zmianach pracodawców. W obecnej rzeczywistości rynkowej nie możemy liczyć, że jeden pracodawca zapewni nam karierę do emerytury. Prognozy wskazują, że w 2026 r cykl życia dużych organizacji skróci się do 14 lat. W związku z tym czy tego będziemy chcieli czy nie firmy w których pracujemy po prostu przestaną istnieć. Złudzeniem jest to, że u obecnego pracodawcy ”wiem na czym stoję”. Mogę zupełnie nie zdawać sobie sprawy z tego na czym stoję. Dlatego w mojej książce zachęcam do takiego przedsiębiorczego podejścia w zarządzaniu karierą.

Wracając do tego na co jeszcze warto zwrócić uwagę decydując się na zmianę pracy, to jeden z rozdziałów mojej książki – wybór optymalnej oferty pracy zwiera 20 pytań, które warto zadać potencjalnemu pracodawcy oraz formularze do oceny potencjalnych ofert pracy.

Od kilku lat słyszę, że ludzie nawet nie tyle będą zmieniać pracodawcę w obrębie jednej branży czy zawodu, ale w czasie całej swojej kariery będą wykonywać różne zawody. Jak oceniasz gotowość pracodawców na nieszablonowych kandydatów, którzy z np. działu HR chcą spróbować się w sprzedaży czy IT?

Myślę, że im dłużej pracodawcy poszukują odpowiedniego kandydata i go nie znajdują, tym bardziej elastyczni się stają. Wszystko zależy od rynku, na którym działa firma. Jeśli rynek jest mały i mocno spenetrowany, czyli liczba kandydatów spełniających kryteria jest ograniczona, a nikt z tych potencjalnych kandydatów nie jest zainteresowany zmianą, a strategia przyciągania nowych kandydatów z innych regionów nie działa, wówczas przedstawiciele działu HR stają się bardziej otwarci. Analogicznie, jeśli rynek jest stosunkowo duży, a w procesie rekrutacyjnym uczestniczą kandydaci, którzy w pełni lub prawie w pełni spełniają oczekiwania, a firma ma przewagę konkurencyjną, np. ludzie chcą w niej pracować, to elastyczność pracodawców spada prawie do zera.

Zatrudnienie kogoś bez odpowiednich kompetencji to duże ryzyko. Wyliczono, że koszt zatrudnienia nowej osoby, która posiada wymagane kompetencje, wynosi około 12 miesięcznych pensji tej osoby. Ten koszt rośnie, jeśli firma musi dodatkowo inwestować w szkolenia i inne formy rozwoju dla osoby, która nie posiada wszystkich niezbędnych umiejętności na danym stanowisku. Co więcej, efekt końcowy jest niepewny, bo nowo zatrudniony pracownik może zdecydować się na zmianę pracy.

Firmy działają dla zysku, więc chcą ograniczać ryzyko i koszty związane z nieudanymi inwestycjami w kapitał ludzki. Sytuacja może wyglądać inaczej w służbie cywilnej lub trzecim sektorze, ale opieram się na swoim doświadczeniu w pracy z biznesem.

Dlatego zarządzanie własną karierą i poszerzanie kompetencji u obecnych pracodawców jest tak ważne, do czego gorąco zachęcam. Wielu pracodawców zdaje sobie sprawę, że rynek pracy jest rynkiem kandydata, i te organizacje, które przewidują i mądrze planują politykę personalną, tworzą plany sukcesji i rozwoju talentów. Warto ubiegać się o włączenie do takich projektów, uprzednio jednak zastanawiając się nad tym, czego chcemy, co potrafimy i czego nam brakuje na poziomie kompetencji. Nie jestem zwolenniczką polegania na pracodawcy w kwestii kształtowania własnej kariery.

Zarządzanie karierą w świecie VUCA to już druga książka, która zajmuje się modelem VUCA. Pierwsza poświęcona była głównie liderom organizacji. Kto skorzysta na lekturze twojej najnowszej książki?

Najnowszą książkę napisałam dla szerszej publiki. Myślę, że skorzystają z niej wszyscy uczestnicy rynku pracy, którzy chcą świadomie kształtować swoją karierę, lub też osoby, które chcą zapewnić sobie możliwość zatrudnienia w przyszłości (np. obawiają się zmian na rynku pracy i tego jak wpłyną one na ich obecne role zawodowe lub też chcą skorzystać z tych zmian i np. zmienić bieg swojej kariery). Przedstawianie przeze mnie treści będą przydatne dla osób, które:

- poszukują aktywnie pracy

- chcą zmienić pracę w niedalekiej przyszłości

- chcą coś zmienić w swojej pracy bez konieczności zmiany pracodawcy

- chcą zarządzić ryzykiem w karierze, bo mają obawy, że np. zostaną zwolnione

- chcą pozostać jak najdłużej na rynku pracy

- chcą wybrać najlepszą ofertę pracy-

- chcą wynegocjować najlepsze warunki wynagrodzenia lub chcą renegocjować obecne wynagrodzenie
- zmieniły właśnie pracę i chcą dobrze wypaść podczas okresu próbnego
- nie mogą znaleźć pracy i chcą lepiej poradzić sobie z własnymi emocjami
A ogólnie rzecz ujmując tym którzy pracują, bo muszą lub pracują bo chcą😊